La pola e lo pòrc

Quò èra l’istoèra d’un cople que demorava dins un vilatge aquí totses sols al cap d’un puèg. L’òme èra carbonièr, la femna demorava a l’ostau ; trobavon totjorn quicòm a bricolar e en mai d’aquò elevavon un pòrc e una pola. Donc caliá s’ocupar del pòrc e semenar de las trufas, de las caròtas, dels legumes per poder l’engraissar. […]

Alèra un ser, la femna diguèt a l’òme :
«Mès t’ocupas pas de me portar del gran pel pórc ? Ai pas res pus agara ! Nos lo caldrá tuar bienlèu !
– E se quò’s pas qu’aquò, tè, justament aqueste matin, ai trobat lo tuaire. Veniá d’amont, da Còsta-Rossa, de ne’n tuar un. Li ai damandat se podiá pas venir chas nautres e m’a còp sec respondut que que vendriá après-deman !
– O ! pas après-deman, pas après-deman ! Li pensavas pas ! Te caliá me daissar dos-tres jorns ! Cossí vòls que i ane al vilatge agara, crompar un bocin de prevision per lo recèbre, lo tuaire ? Li cau far la sopa, lo caça-crosta ! Ai pas res, res, res ! E de qué vau faire ?
– Diga, n’as pas que de tuar la pola ! Dempuèi lo temps qu’es aquí totjorn jos la taula !… a gratar… e te fa de saletats de pertot… Dels còps repotègas ! E ben n’as pas qu’a la tuar, la farcir e faràs un bon bolhon ! T’arrespònde que lo tuaire se regalará e ieu atanben !»

Juste d’aquel moment, la pola èra jos la taula, entendèt aquò d’aquí. Mas que aquela paura bèstia èra d’accòrdi amb lo pòrc perçò que partajavon sovent la pastura. […] Davala les escalièrs, va a la sot del pòrc : «Diga, escota, se sabiás aquò que vene t’entendre ! L’as que te vòlon tuar tu ! E ieu atanben ! […] Vèni ! Vèni ! Vèni amb ieu ! Sèc-me ! Sèc-me !»
[…]

Aguèron pas fach quauques pas que… trobèron un moton. Èra pas estat claus lo ser : lo pastre aviá oblidat de les comptar sans dobta. Èra aquí «Bèèè ! Bèèè !» al bòrd del camin.
«Mas que ont vatz coma aquò ? Çò faguèt al pòrc e a la pola.
– Ò ! Nos vam pèrdre, paure ! Se sabiás : nos vòlon tuar totses dos !
– Bogre ! Me volètz pas prendre ieu ?
– Ò si, si, vèni, vèni ! D’en maitses serem, d’en mai nos amusarem !»

E s’en váun totses tres un bocin pus lònh. Arribavon al riu aval, al molet, te trobèron aquí una auca al bòrd del camin que fasiá Pachiaca ! Pachiaca !
«E ! çò ditz, ont vatz coma aquò, coma aquò ?
– Ò nos vam pèrdre que nos vòlon tuar !
– Me volètz pas prendre ieu ?
– Ò si, si, venètz, venètz, l-i a prossa plaça ! Venètz, venètz ! D’en maitses serem, d’en mai nos amusarem !»

S’en váun un pauc pus lònh, trobèron un cat aquí, sai pas s’esparava una cata o de que :
«Miau Miau ! Ont vatz coma aquò, coma aquò ?
– Ò ! Nos vam pèrdre que nos vòlon tuar !
– Me volètz pas prendre ieu, çò faguèt lo cat ?
– Ò si, si, pòdes ben venir. Vèni ! Vèni ! L-i a prossa plaça ! D’en maitses serem, d’en mai nos amusarem !»

E se’n váun, en procession, cap drech pel bòsc. Un bocin pus lònh, te trobèron una piòta estropiada. Sai pas ont s’èra plantada que garrelejava totjorn :
«E ont vatz coma aquò, coma aquò ?
– Nos vam pèrdre que nos vòlon tuar !
– Bogre ! Me voldriatz pas prendre ieu ! Soi a meitat estropiada. Me tuaráun ieu taben se demòre apr’aquí. Prendètz-me ! Prendètz-me !
– E ben, vèni ! Vèni ! D’en maitses serem, d’en mai nos amusarem !»

E se’n váun. Caminavon. En atendant, la nuèch veniá e s’enfonsavon dins la forèst.
[…]

Al cap d’un moment, trobèron un ostau ont i aviá pas deguns,
i dintrèron, e mai i mangèron e s’instalèron per durmir…

[…]
Mas quand agèron durmit un brave moment…
Ò vos ai pas dich, aquel ostau, quò èra l’ostau del lop e de la loba… Lo lop e la loba èron partits a la caça per agachar se podiáun pas trobar quauques motons o n’impòrta. Dels còps, caminavon lònh, fasiáun del camin !
[…]
Quand lo lop arribèt pas lònh de l’ostau :
«Diga, çò ditz, mès l-i aviá pas la lampa alucada ?
– E si ! Totjorn la daissam ben alucada !
– E ben, mas que l-i a pas d’esclaire, quauqu’un es vengut a l’ostau ! […] Me sembla que sente la car fresca ! çò faguèt lo lop.
– Ieu vau pas durbir la pòrta, faguèt la femna.
– A ! ni mai ieu !
– O ben, diga, vai-l-i tu quand mèma, çò diguèt la femna, as ben l’abituda !
– Ai ben l’abituda ! Sabe pas ont fotes las alumetas !
– O, diga, diga, bogre de rusat ! Las alumetas, las tròbes ben quand vòls fumar la pipa ! Sabes ben que son amont sus la chiminèia ! A ! ieu l-i vau pas ! Vai l-i tu ! Vai l-i ! Vai l-i ! Quand mèma, auriás pas vregonja : un lop ! Un òme ! Mès les òmes quò’s pus coratjós que las femnas. Fasques pas lo fenhant, vai l-i !»

Alèra lo lop, quand mèma, se daissèt faire. Prenguèt lo camin, dintrèt a l’ostau mès sans esclaire, sans res, a paupa… Lo fuòc èra escantit, l-i vesiá pas grand causa !
[…]
Trobava pas las alumetas e s’avancèt talament tant que montèt sus la coeta del cat. Lo cat fotèt una guèilada «Maau!» Pfot ! Quò desrevelha la pola qu’èra ajocada : li lacha un brave estront aquí, que li tombèt sul nas.

… de sègre !