Flor de genèsta

Monographie de l’instituteur Chancel 1899

Uèi, al pè del vilatge i a una font
que raja fòrt l’ivèrn coma l’estiu.
A l’entorn, de Pascas a Totsants,
dels toristas blancs de la varietat urbana
mitralhan las estièlas localas :
las vacas rojas de la raça de Salèrn
E se levatz los uèlhs
alèra, veiretz lo vilatge que s’estira al levant
e del costat del ponent, sus son ròc, un castèl al dessús de la ribièira Doire.
Vilatge de Tornamira, castèl d’Anjòni !
Mès… i a bèl temps, se aviatz levat los uèlhs
auriatz vist non pas un castèl mès dos !
Lo primièr, lo castèl vièlh :
èra aquel d’una familha nòbla que s’apelava… Tornamira1 !
Familha dels òmes que faguèron las crosadas amb lo Rei Sant Loís.
Cavalièrs que guerregèron pendent la guèrra de cent ans,
un còp contra lo rei de França, l’altre còp contra los Anglés.
A una volada d’agaça ;
lo segond, èra lo castèl de la familha Joaní, familha de borgés d’Orlhac
merchands de pèls que seguèron  pro riches per bastir un castèl al sègle XV, al costat de l’altre.
Avètz entendut parlar d’Alienòr ?
non pas Alienòr la dòna de Guiana
que fotèt l’estolha en se maridar
amb l’Enric Plantagenèsta, rei d’Anglatèrra
Non pas aquela !
Mès l’Alienòr que èra la filha ainada del senhor Tornamira ?
Aquela domaisèla èra una genta persona
amorosa del filh del senhor del castèl de Joaní.
Lo joine òme èra atanben amorós d’Alienòr.
Pr’aquò…
Lo paire e la maire d’Alienòr volián pas que los joves se maridèsson,
per çò que trobavan que la familha Joaní èra richa, de segur, mès pas tròp nòbla !
Lo paire e la maire del dròlle volián pas que los joves se maridèsson
per çò que trobavan que la familha Tornamira èra nòbla, de segur, mès pas tròp richa !
Alienòr e son amorós se vesián quaucòps,
dins lo bòsc fàcia al vilatge dejós lo Ròc de la Lobatada
d’ont se podiá agachar los dos castèls.

Départ d’une tour ou du donjon de l’ancien château

Un jorn, lo dròlle ramassèt una flor…
una flor de genèsta e l’ofriguèt a la siá amorosa.
Vos ai entendut vos espofir :
Ò la polida flor que la flor de genèsta !
Si ben una flor de genèsta
per la color del solelh,
pel perfum de l’estiu,
e per la fòrça de las raiç prigondas dins la tèrra arida !
Alienòr prenguèt la flor e la gardèt preciosament
dins un cofret dins sa cambra.
Un matin, que se promenava tota soleta
dins l’òrt del castèl vièlh, tot d’un còp,
vegèt de las flamas que sautavan
per las fenèstras de sa cambra
a la poncha d’una torre.
Zo ! montèt l’escalièr, quatre a quatre.
Degun la tornèt pas veire !
Periguèt dins lo brasièr.
Dels còps, la nuèch, aprèssa la pluèja,

a la debuta de l’estiu,
se sent, dins la ribièira Doira, un perfum amar.
E òm vei, sortida de la bruma, la trèva de la domaisèla
que se promena, en sarrar sus son cur una flor de genèsta.
Quand las genèstas
tornaràn florir dins la montanha,
pensatz a Alienòr.
Al polit mes de mai.

Vendogressa

                Tornamira, març de 2020