POÈMAS

Passejada de Sant-Joan

Anavan per dralhas e camins
guidats per dels pastres del país ;
cadun de lònh èra vengut,
del grope coneissián pas degun.

De temps en temps a la broá d’un bòsc
s’arrestavan, o al pè d’un ròc,
e escotavan un trobador
que cantava un poèma d’amor.

La tropa avançava tranquilla
quand entendèron un bruch d’esquillas,
un òme gròs e encapelat
lor contèt una istòria de drac.

Tot d’un còp, plus un bruch, plus un crit,
los passejaires estabosits ;
d’en fàcia, d’un pradèl o d’un camp,
d’un òme retronissiá lo cant.

De pas lònh, de darrièr un drulhièr,
una votz de femna s’enlairèt,
un aire triste. Se revirèron,
lors agach per azard se crosèron.

En darcar lo riu gu-ela lisèt,
gu-el prompte, lo sieu braç nud prenguèt.
Al calabrun, al pè del Couian
tastèron l’elixir de Sant-Joan.

E dancèron un tròç de la nuèch,
sautèron lo fuòc amont sul puèg.
E enquèra cantavan los grelhs,
quand sus Pestelh ragèt lo solelh.

                                          (Las Garrostas lo 6 de mai de 2011)

L’enfant d’a Cabol

Crebèt de fam,
crebèt de freg.
Dètz ans esperèt un bocin de papièr,
un bocin de papièr.

Aviá quinze ans aquel enfant,
voliá pas èstre taliban.
Curèt los tiradors, son paire
per pagar plan car lo passaire.

Caminèt, trevèt dins la nuèch.
En camion, en batèu viatgèt,
dins lo silenci, dins lo bruch,
dins lo monde, e escondut.

En Angletèrra aculhit,
per la Maria e sos amics,
un an, al collègi anèt,
e l’anglés plan viste parlèt.

Valent, aprendiá un mestièr,
en esperar los sieus papièrs,
mès un matin gris de febrièr
lo demmenèron dos policièrs.

A Cabol l’avion l’emportèt,
dins sa vilòta s’entornèt.
Avián penjat lo sieu ainat,
li caliá viure amagat.

Tornèt prendre lo lòng camin,
veguèt dels sieus amics morir.
Coneguèt l’infèrn en preson,
la fam e los còps de baston.

Amb pro de temps, en pro patir,
arribèt enfin a París.
lèu-lèu aprenguèt lo francés
E lo mestièr de cosinièr.

  (Orlhac lo 5 de març de 2020)

Extrach de la novela : « Lo viatjaire de la ZAC »  dins Les òmes de l’ecir,  IEO Cantal « A TOTS », 1987

[…] « Arvant ! Arvant ! Aquel tren contunha sus Nussargues e Besièrs. Les viatjaires a destinacion del Pèi e de Nimes son pregats d’esperar la correspondéncia… » Lo Renat lèva lo cap. Sa mala e son cabàs a la man, la filha es dejà dins l’alada… L’Aubrac s’arrèsta. Òmes e femnas se cròson sul trepador. Lo legèire a barrada sa revista. Uèlhs blus, pièus corts, cara inocenta – òm diriá la d’un enfant – la Florença assetada sus un banc espèra lo Cevenòu e sorritz al Renat que darrièr la vitra l’agacha.
« Perqué me sorrisiá atau ? E perqué s’es assetada en fàcia de ieu ? Las plaças mancavon pas pr’aquò… benlèu a causa de tot’aquelses gojats, qu’aviá páur que l’embestièsson… Quant de temps pòt aver ?… Viatjar atau tota sola ?… Deu pas èsser tant jove ni tant ninòia coma pareis… Quò’s benlèu quauque estudianta… mès seriá montada a Clarmont…e una filha del Gard vendriá pas estudiar en Auvèrnha… E se quò èra una piona d’un establiment d’apr’aquí… quò explicariá que se siasca metuda al despart dels joves que son montats totara… »
Lo Renat sosca. L’Aubrac viroleja dins l’estranglador. L’Alanhon escumeja pels ròcs. Crincat sus un sèrre un castèl a meitat derrocat…
« … E m’agachava en fàcia… Benlèu se trufava de ieu… Mai tira aviá ben rason… »
Enfin tornamai un bocin de plana. Lo tren s’arrèsta doas minutas a Massiac.
« … Una dròlla polida atau davant ieu… Auriá degut li parlar… Que cau èsser fotrau !… Quau sap… benlèu que li agradave… »
Quò’s vertat que fa pas son atge lo Renat : pas un pièu de gris, lo ventre plat amb sa camisa a carrèls blus debotonada sus son estomac borrut, sas bragas de tièla, e sos sabatons trauquilhats sens vetons… marca pas mau.
Dels vilatges agromelats per l’adrech. Quauques verdièrs e de las sèrras per la planòta… Mès de las faissas desanadas e un vièlh castèl que se mòr…
« Paure nèici, de qué vas pensar ?… E mai li plaguèsses, cossí fariatz per vos veire ?… Benlèu que quò’s mièlhs atau. »
L’Aubrac s’estrema dins les gorgs. Garrics rances e país magre. La campana d’en Vauclar sòna sonca que pels cavans… Lo Renat pensa a sos enfants que d’aquesta ora son al lièch. Sa femna, la paura deu èsser en tren d’alisar o d’apresta lo despartin per deman.
La ribièira s’élargís,…aquí lo país montanhòu. Lo viatjaire cauça son bloson, amassa sos paquets… mès « EL » lo quita darrièr.
Lo Cevenòu avança e lo Renat cèssa, riblat a una publicitat de marroquinariá. Enfin dins una acrancada terribla la revista se barra, còp sec dos uèlhs se baisson coma per ajudar, e quand la dròlla tòrna quilhar lo cap son vesin pòt pas far de mens que de l’agachar en fàcia.
« Que fa caud ! Se baissaviam la vitra ? »
La votz miegjornala e doça obten lo sorrire del Vidal. Lèu un ventolet sus una cresta roja. Una esquina se desempega d’una camisa. De las sentors de fen copat. Dels puègs verds e redonds.
« Coneissètz aquela linha ?
– L’ai sovent facha qu’ère dins les fusilhièrs marins a Nimes.
– E vos de fasètz apr’aquí ?
– Siáu piona au LEP, de santa Florina.
– Prendètz cada setmana aquel tren… »
Se parla del mestièr de survelhant, de sovenirs d’armada, de l’ Auvèrnha e de la Camarga. Lo roge a quitada la cara del Renat. Lo camin de fèrre s’atura de la ribièira, de temps en temps s’escond, puèi li passa dessús…e de lòngs moments s’estrenhon.
La taula a disparegut, placada jos la vitra. Les dos viatjaires respiron la doçor del ser . Dels aures torçuts, dels fotraus de ròcs… mès atanben doás cambas polidas.
« Aqueu castèu, amont… quò’s Rochagudèu.
– Tè, una capèla. »
Gairas de paraulas, mès sovent lors agachs se cròson. Dins lo vabre prigond, lo camin de fèrre sarra, sarra la ribièira tant coma pòt. De tunèl en tunèl, lo Cevenòu vira e trauca. Mès d’un còp, anatz saber perqué, lo lum oblida de s’alucar. Dels dets sus un genolh, dapasson, dapasson… E quand torna l’esclaire « Anem ! Enduratz-vos… nos coneissèm a pena… »
Una man pichona e fina que voldrià caçar e que calina.  » Siam pas solets, se passa lo contrarotlaire… »
Lo vagon es quasi voide, sonca doás personas al fons. Defòra tòmba la rosada. Les bòsses se fáun mostes. Quò’s l’ora ont aquesta sason canta lo rossinhòu. Una jupa se debotona… dapasson… dapasseton…
« Mossur ! Mossur ! Anem, derrevelhatz-vos ! »
Lo Vidal tressauta, escarquilha les uèlhs. A la portièira dejà del monde son quilhats. L’òme del quepí se clau dins lo compartiment del personèl del servici.
Quant de temps a pogut durmir ?
[…]

Dels tèxtes del Fèliç Daval son estats mes en musica :

Los vachièrs

Poèma de F.Daval pel grope Qu’es aquò sus son album « Soi fièr! »

Dins nòstras ribièiras i a dels plan grands tropèls :
Cent vacas o vedèls mès pas qu’un brau plan bèl.
En mai las vacadas se’n van de per las pradas,
Dins una jornada mòntan per las auçadas.

Amont lo botelhièr, lo pastre, lo vachièr
De l’alba a la nuèch, sens prendre de congèt,
Agachan del tropèl, s’ocupan dels vedèls,
Solatjan los aucèls, fan dels gròs parabèls.

Lo son d’una campana,
E dels pastres l’aüc
S’espandisson per la plana
De masuc en masuc.
Lo son d’una campana,
E dels pastres l’aüc
Breçan la plana
E enduèrmon los truns.

Après lo despartin, van durmir un bocin
O prendon lo camin que va chas lo vesin.
Aquí los a pel prat, fena que fenaràs,
Poiràn far salvagal, un matin se pausar.

Al bistròt del país rencontran los amics ;
Dos, tres veires de vin ; puèi dançan un bocin.
Entre mascles a fons, al son del viaulon,
Lançats en crotz, en rond, se mòlhan lo calçon.

Lo son d‘una campana
E dels pastres l’aüc,
Brèçan la plana,
Enduèrmon los truns,
Alucan dins lo cèl
Mila candèlas
E dins cada masuc
Una estièla.

Es corteta la nuèch, lèu lor cal se vestir.
Mai fasca freg sul puèg, al pargue cal partir.
An la gota al nas e los dets agrepits.
L’auba los aculhís. Sus la val quò’s tot gris.

Lasses dels auratges e dels matins d’aubièira,
Tòrnan al vilatge, dins la genta ribièira ;
Contents de retrobar femnas e enfantons,
La filha aimada, la calor del canton.

Lo son d‘una campana
E dels pastres l’aüc
Alucan dins lo cèl
Mila candèlas
E dins cada masuc
Una estièla.

Ai la nhaca !

Poèma de F.Daval pel grope tRaucatèrme sus son album « Tant que farem atau ! »

L’amoniaca
Soi l’amoniaca,
Ai la nhaca.
Soi l’amoniaca
Ai la nhaca.

Ieu los quotàs fau petar,
mai d’èrba possa pels prats,
las vacas pissan lo lach,
ne fasètz dels encalats !

Escampilhatz-me sovent
pels pasturaus e terrens,
vòstras vacas tot lo temps
paissaràn a plenas dents.

Veiretz soi d’un bon rapòrt,
semenatz-me pel vòstre òrt,
dels legumes sens esfòrç
auretz quitament pels pòrcs.

Los aucelons innocents
me pican coma del bren,
après la foira los prend
e mòron tot doçament.

Los rosats volètz culhir
per manjar amb lo rostit,
acompanhats d’un bon vin ?
Prevenètz lo medecin!

Dins las fònts me vau conhar,
amb ieu vos podètz banhar.
L’aiga vos cau esparnhar,
tròp beure vos pòt manhar.

De segur l’amonitrata
aquò ‘s pas bon per la rata ;
se ne tasta, vòstra cata
se tendrà plus sus sas patas.

Amb ieu ‘quò paga còp sec,
aüèi ne profitaretz.
Benlèu deman patiretz,
La tèrra valdrà pas res !

Acantonament : las repapiadas del Fèliç Daval

Pendent l’acantonament, l’imaginacion nimai l’inspiracion del nòstre Fèliç èron pas confinhadas !
Aquí avètz tres poèmas dins lo parlar del Carladés, entitat istorica a caval sus Cantal e Avairon. De notar particularament los noms de las flors.

Civeta o Pangolin ?

Una proveta tombada,
un botelhon escapat
d’una manòta gantada,
digús o nos dirá pas.

Mangèron de las mongetas,
dels ronhons de pangolin,
de las garras de civeta,
un plan crane despartin.

Mau de ventre, mau de cap,
mau de còl e gota al nas,
plan febrós e alassats,
podiáun pas mai alenar.

Patiáun, talament patiáun
qu’a l’espitau les menèron.
D’aquel virús res sabiáun,
quantses, quantses moriguèron ?

Grand silenci dels mediàs.
A los que voliáun parlar
la lor faguèron barrar.
Quò anava ben s’arrestar.

Un jorn la ciutat desèrta,
pels trepadors pas digús,
cap de botigas dubèrtas,
pas de metrò, ni de bus.

Dels tipes autorizats,
emmantelats e mascats,
portavon per s’avidar
als vilauts acantonats.

L’Empèri Grand del Levant
quò’s bravament lònh d’aicí,
tranquillons nos endurmiam
en escotar lo Naguí.

Un jorn disiáun dins lo bus
que la civeta un còp èra
aviá portat un virús,
quò èra davant una guèrra.

Ieu i comprende pas res,
polida civeta brava,
per un amic o ai aprés
manjas las ratapanadas !

Civeta o pangolin ?
ratapanada, ratapanada !
Civeta o pangolin ?
ratapanada, ratapanada !

(Las Garrostas lo 5 de mai de 2020)

Coronà es arribat

Coronà es arribat,
anam totses crebar.
Coronà es arribat,
de qué nos cau far ?

Lo virús es arribat,
dels viatjaires l’áun portat
quí nos a acantonats,
de masqueta n’avèm pas.

Les espitaus desbordats.
Dels avions áun demmenats
dels malaudes, quò’s vertat,
al diable per les suenhar.

Infirmièrs e medecins
s’afanon per amaisar
la dolor dels aganits,
per les velhar, les sauvar.

Interdich de visitar.
A d’unses lor cau morir
sens aver dich adissiatz
a un filh, a un amic.

Dins las tròp grandas ciutats,
les jovenòts engabiats,
un ecran davant lo nas
e clica que clicaràs.

De las clocadas d’enfants
espèron lo despartin,
dins dels ostalàs gigants.
En classa voudriáun partir.

Dels ciutadins alinhats
davant las espeçariás
e les burèus de tabat,
d’unses mascats, fáun la cuá.

Gairas d’autòs, pas de trens.
Pels trepadors dels pèmòls,
se planton de temps en temps.
Lo monde es vengut fòl.

Es aquí lo Coronà,
de qué nos cau far ?
Es aquí lo coronà,
anam venir fats.

(Las Garrostas lo 12 de mai de 2020)

Lo bòrlhe e lo rossinhòl

O te vau contar, Cristòl,
me vas prendre per un fòl.
Crei-me, te mentisse pas.
Als enfants, ne’n parlaràs.

Aquò’s l’acantonament,
quò pòt durar plan longtemps.
Un papièr nos cau emplir
per un momenton sortir.

De demorar embarrat
n’ai un pete rabanat.
Ai ben d’òrt un petaçon,
mès es talament pichon.

Plan sovent a la vesprada
te vau far una virada,
quauquas cambadas, pas mai,
pas qu’un tròç d’ora, pas mai.

Tròbe del monde mascats,
me fáun un signe del cap.
Tres, quatre mòts escambiats,
aquò’s pas de se plantar.

Cada jorn per la ciutat
de l’estade al cinemà,
e vira que viraràs.
Ièr partiguère cap bas.

Prenguère lo caminon
ont passon les petarrons,
les gropes d’atge tresen,
quand pels lésers fa lo temps.

La sentor dels aubespins.
D’aucèls lo bresilhadís.
Les jòcs d’un vent coquinòt
amb dels milièrs de fuelhòtas.

Las plan blancas estieletas.
Les ròsas viron-viretas.
Las jaunas patas de lop.
Del Bon Dieu les blus uelhons.

Pintat per tant de colors,
de perfums e de doçors,
caminave dapasson,
ajudat de mon baston.

Tot d’un còp lo crit d’un gag
me faguèt subre-sautar,
d’un pauc mai lo vesiái pas.
De qu’anave pas ieu far !

Pas de nívols. Pas un bruch.
Sus nòstre cap lo cèu blu.
Alongat, sens bolegar,
semblava ben m’implorar :

«- Se vos plai, daissatz-me viure. »
– Ma polida sèrp de veire,
sèi ben un bocin fotrau
mès te vòle pas de mau »,

li diguère d’un biais doç.
Te l’espière un momenton
– liuç maurèl gris pel camin –
Demorava immobil.

Quauques braves aucelons
entonèron lor cançon.
Lo mieu drulhièr esperava,
contunhère ma virada.

Arribat al pontanèl,
les veguère les cotèls.
Tardaráun pas a florir,
i tornarai un matin.

En montar, plan tranquillon,
entre rómecs e boissons,
soscave : « La sèrp de veire,
non la tornarai pas veire .

Mes de mai, temps de l’amor,
benlèu èra a far la cort.
Benlèu que … ». Una estiflada
me tirèt de mas pensadas.

M’engane, un lòng piu-piu,
dels triolets, dels riu-chiu-chius,
una cançon dels coblets,
polits, totses disparièrs.

Me plantère, pivelat,
pel camin per l’escotar.
Al cap d’un briu, dapasson,
montère lo ranqueton.

Èra acabat lo concèrt.
Sus un rocàs un lusèrp.
Les jòcs d’un vent coquinòt
amb dels milièrs de fuelhòtas.

D’un grelh urós lo cricrí.
Lo perfum dels aubespins.
Les uelhons blus del Bon Dieu
e, al mièg del camin, ieu.

Aquesta nuèch l’ai plan vist
dins les petals d’albespin ;
cantava per son aimada
e per ieu, ieu que passave.

Lo nòstre camin, Cristòl
es del gag, del rossinhòl,
del bòrlhe, de l’aubespin
e de totses lors amics.

(Las Garrostas lo 20 de mai de 2020)