Extrach d’aquel obratge :

Qu’èra una tradicion dins lo Chantal, aicí e alaí, l’arribada esperada dels italians que avián lo biais de faire prestament de las chadièras…

LOS CHADEIRAIRES ITALIANS

Un jorn arribèt lo grand-paire de Posa que demandèt al papà se lo dròlle podriá li anar gardar las vachas pendent una setmana, perque los italians venián li faire de chadèiras. Ieu ère content saltave sobre un pè : a Posa podiá faire çò que voliá. Lo matin anave menar las vachas al pastural da Trèire, qu’èra fòrt grand, barrave la cleda e tornave montar a Posa. Lo sèra, aquó z-èra lo contrare : li durbiá e lo tropèl montava tot solet vèrs Posa. Lo rèsta del temps ajudave mon oncle e m’amusave. La mamet me gastava e me mancava pas res.

Doncas lo dimenche, l-i partiguère après la messa ame lo papet. Lo luns, a la premièra ora, ausiguère parlar. Salte del lèit e davale a la cosina. Dos òmes, un barbut un pauc vièlh e un jove d’una vintena d’annadas, èran en granda discussion ame lo papet e l’oncle per saber çò que chaliá coma boès per las chadèiras. « Per d’italians, pensère, parlan bien lo francés. »

Avián doas musetadas d’otís e de rèssas¹, dos paradors², una aisseta³, un rabòt, un viraboquin, una goja, un aviron⁴, de cisèls e bedaines⁵, una raspa, doas àpias⁶, una còrda, un martèl gròs, e un pechinet e d’altres otís que conussiá pas. Estalèron tot aquò a la grangeta ont l-i avià un banc de fustièr. Per boès, diguèron que caliá de boès bien sec e de verd qu’anarián chausir al bòsc. Lo papet aviá amassat a la granja de fraisse, de bèç⁷, de pomèira malh⁸, d’amargièr⁹. N’i aviá d’esclapats, d’altres refenduts. Chausiguèron subretot de fraisse e de bèç (aquò’s pas pesuc).

L’italian jove,que s’apelava Tòni, s’ocupèt del boès sec : lo copava de mesura, l’eschapolava¹⁰ per faire los barrèls e las traversas per las chadièras. Lo papet z-el aviá jonhs¹¹ e atalats los buòus al bariòt per anar al bòsc. Alberto, lo papet e l’oncle, partiguèron al bòsc, qu’èra pas bien luònh. Quand auguèron fait un torn dins lo bòsc, decidèron de copar un fau un pauc gròs e cintrat al primièr bilhon. Alberto mesurava, e lo papet e l’oncle ressavan a las òschas¹² que l’italian fasiá.

Après aver begut un còp, chargèron los morsèls dins lo bariòt, mès aquò z-èra pesuc, ieu les podiá pas levar ! Arribem per miègjorn. Après espartinar Alberto ame son garçon se meteguèron a esclapar los morsèls de cunhòls¹³ e eschapolar los montants pels pès de las chadièras. Cada clapa passava sobre lo banc de fustièr a ame lo parador e lo rabòt, aquò fasiá plen de messonjas¹⁴ ! Tot aquel pojòl de montants rabotats èran alinhats un a costat de l’altre.

La primièra jornada èra finida. Lo solelh aviá trescolat e nòstre monde aviá l’aere fièr de son trabalh. Lo lendeman, Alberto agaitèt totes los montants escarrits e esquairats e me diguèt que los longs cintrats, aquò èra aquelses de darrièr, qu’asara anava marcar per traucar ame l’aviron e lo viraboquin. Prenguèt una saltarèla¹⁵ e l’escaire e tracèt de raias e de marcas. Après, trauquèt los montants en seguent las marcas ; ame lo bedaine fasiá los traucs restangulares. Quand anèron espartinar, la carcassa d’una chadièra èra presta.

Aquò èra un plaser de veire sos otís que talhavan coma de rasors. Los barrèls èran margats de fòrça mès sans tròp. Aquí me diguèt son secret : chaliá que aquò seguèsse margat sans jòc e quand lo boès verd se sechariá, tot se rassarariá e aquò seriá fòrt solide. Lo papet aviá clujat¹⁶ de palha de seja¹⁷ pas tròp grossièra per palhar las chadièras. Los dos italians se meteguèron a palhar : retorcián los brins de palha, e retòrç que retorceràs, las vetas¹⁸ de palha fasián lo torn del sèti. E a la fin de la velhada la primièra chadièra saguèt achabada. La rafinèron bien, los pès pas gambèls. Lo papet l’assagèt e diguèt qu’òm èra bien, qu’èra mofla¹⁹.

Lo sabte, tot èra achabat. Un còp de raspa aicí, copar un brin de palha alai, los italians èran fièrs d’avère achabat. Sèis chadèiras èran alinhadas e la recomandacion : « Montatz-las al granièr e dins sèis mes, podretz vos en servir, pas avant, chal que lo boès seche pro e que quò se sarre… » Lo papet los paguèt e les remercièt e, après una gota de ròm, tornèron chargar sas musetas e partiguèron recomençar un pauc pus luònh.

E setanta ans pus tard,las chadièras sòn totjorn aquí.